آرتروز یکی از مشکلات رایج مفصلی است که می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. این بیماری معمولاً علائم مختلفی دارد که برای هر فردی متفاوت است. برای رفع این عارضه درمان‌های بسیاری وجود دارند که هر کدام دارای مزایا و معایب خود هستند. در این مقاله قصد داریم تا درمان آرتروز، علل، علائم و دیگر موارد را به خوبی بررسی کنیم، اگر شما نیز از آرتروز رنج می‌برید تا انتها همراه ما باشید.
آرتروز چیست؟
مفاصل مکان‌هایی در بدن شما هستند که دو استخوان در آنجا به هم می‌رسند، بعضی از مفاصل به طور طبیعی با افزایش سن دچار ساییدگی می‌شوند. آرتروز بیماری است که باعث آسیب به مفاصل شما می‌شود. برخی از انواع آرتروز پس از آسیب‌هایی که به مفصل آسیب می‌رسانند، رخ می‌دهند. همچنین بعضی از بیماری‌های خاص نیز باعث آرتروز می‌شوند.
علل ابتلا به آرتروز
آرتروز اغلب بر اثر عوامل مختلفی بروز می‌کند و می‌تواند منجر به کاهش دامنه حرکتی، درد و ناتوانی شود. علل آن بسته به نوع خاص آرتروز متفاوت است و از آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- سن: خطر ابتلا به آرتروز، با افزایش سن به دلیل ساییدگی و پارگی طبیعی مفاصل افزایش می‌یابد.
- ژنتیک: باید بدانید که ژنتیک نیز می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد.
- آسیب مفصلی: آسیب‌های قبلی یا فشار مکرر روی مفاصل می‌توانند منجر به آرتروز شوند.
- چاقی: اضافه وزن فشار بیشتری بر مفاصل، به ویژه مفاصل تحمل کننده وزن مانند زانوها و لگن، وارد می‌کند و خطر ابتلا به آرتروز را بالا می‌برد.
- فعالیت‌های سنگین: فعالیت‌های شدید یا مشاغلی که باعث فشار مکرر و زیاد بر مفاصل می‌شوند، می‌توانند احتمال بروز آرتروز را به طور قابل‌توجهی افزایش دهند.
- عفونت: عفونت‌های مفصلی از دیگر مواردی هستند که باعث ایجاد آرتروز می‌شوند.
- مصرف دخانیات: دخانیات تاثیر منفی بر روی مفاصل دارند، از همین رو مصرف دخانیات آرتروز را افزایش می‌دهد.
- بیماری‌های زمینه‌ای: بیماری‌هایی همچون هموکروماتوز، آکرومگالی و دیابت نیز می‌توانند باعث ایجاد آرتروز شوند.
علائم آرتروز چیست؟
با وجود علل آرتروز، سوالی که برای برخی از افراد رخ می‌دهد این است که علائم این عارضه به چه صورت است؟ علائم آرتروز ممکن است در مراحل اولیه خفیف باشد ولی با پیشرفت بیماری، شدت آن‌ها افزایش می‌یابد. این علائم عبارتند از:
- درد مفاصل: درد یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های آرتروز است که معمولاً پس از فعالیت بدنی یا در پایان روز تشدید می‌شود. این درد ممکن است در مفاصلی مانند زانو، لگن، ستون فقرات و دست‌ها بیشتر احساس شود.
- سفتی و خشکی مفاصل: بسیاری از بیماران پس از بیدار شدن از خواب یا نشستن طولانی مدت، سفتی در مفاصل خود را تجربه می‌کنند. این خشکی معمولاً پس از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه حرکت کاهش می‌یابد.
- تورم و التهاب: در برخی موارد، مفصل آسیب دیده متورم، گرم یا قرمز می‌شود که نشان‌دهنده التهاب در ناحیه است.
- کاهش دامنه حرکتی: با پیشرفت بیماری، مفاصل انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند و حرکاتی مانند خم کردن زانو یا چرخش گردن دشوار می‌شود.
- صدای تق تق یا ساییدگی مفصل: برخی افراد هنگام حرکت مفصل، صدای سایش یا تق تق احساس می‌کنند که ناشی از ساییدگی استخوان‌ها روی یکدیگر است.
- ضعف عضلانی اطراف مفصل: به دلیل کاهش فعالیت ناشی از درد، ماهیچه‌های اطراف مفصل ممکن است، ضعیف شوند و این موضوع باعث ناپایداری مفصل می‌شود.
انواع آرتروز کدام‌اند؟
احتمال ایجاد آرتروز در بیشتر نقاط بدن وجود دارد، هر کدام از آرتروزها علائم خود را به وجود می‌آورند. در نتیجه از انواع آرتروز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
آرتروز کمر
آرتروز کمر که به عنوان آرتروز ستون فقرات هم شناخته می‌شود، نوعی التهاب و درد در مفاصل فاست و مفاصل ساکروایلیاک ستون فقرات می‌باشد. این بیماری می‌تواند هر بخش از ستون فقرات را تحت تأثیر قرار دهد، اما بیشتر در قسمت کمر و گردن دیده می‌شود.
آرتروز گردن
آرتروز گردن یا همان اسپوندیلوز گردن، یک نوع بیماری تخریبی است که مفاصل و دیسک‌های موجود در گردن را درگیر می‌کند. این مشکل عمدتاً در نتیجه فرآیندهای طبیعی پیری و ساییدگی تدریجی ایجاد می‌شود. در این وضعیت، غضروف مفاصل دچار تحلیل می‌شوند و خارهای استخوانی به نام استئوفیت تشکیل می‌گردد. این تغییرات می‌تواند باعث درد، سفتی و کاهش دامنه حرکتی در گردن شود.
آرتروز مفصل شانه
طبق تحقیقات به دست آمده از سایت arthritisaustralia می‌توان گفت که حدود ۱ نفر از هر ۳ نفر بالای ۶۰ سال، درجاتی از آرتروز شانه را تجربه می‌کنند. این بیماری پس از زانو و لگن، سومین نوع شایع آرتروز مفاصل بزرگ محسوب می‌شود. آرتروز شانه یک بیماری تخریبی است که در نتیجه ساییدگی و پارگی تدریجی غضروف مفصل شانه به وجود می‌آید. این وضعیت باعث ایجاد درد و سفتی در شانه می‌شود. وقتی غضروف مفصل آسیب می‌بیند، استخوان‌ها مستقیماً روی هم ساییده شده و اصطکاک بالا می‌رود. این وضعیت ممکن است حرکت را محدود کند و همراه با التهاب باشد.
آرتروز انگشت
بر روی مفاصل استخوان‌های انگشتان، لایه‌ای از غضروف وجود دارد که با کمک مایع بین مفصلی، مانع ساییدگی استخوان‌ها می‌شوند. اگر این غضروف‌ها کم‌کم از بین بروند، درد و التهاب آرتروز نیز انگشتان شروع می‌شود.
آرتروز پا
آرتروز پا وضعیتی است که با التهاب و درد در مفاصل پا و مچ پا مشخص می‌شود و اغلب در اثر تخریب غضروف ایجاد می‌شود. این تخریب می‌تواند منجر به اصطکاک استخوان روی استخوان شود و باعث درد، سفتی، تورم و کاهش تحرک شود.
راه‌های پیشگیری از ابتلا آرتروز
همانطور که گفته شد آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است که به دلیل تخریب تدریجی غضروف‌های مفصلی ایجاد می‌شود. اگرچه عوامل غیرقابل‌کنترلی مانند افزایش سن و ژنتیک در بروز آن نقش دارند، اما با رعایت برخی راهکارها می‌توان خطر ابتلا به این بیماری را کاهش داد. در این بخش به مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از آرتروز پرداخته می‌شود.
- حفظ وزن تعادل: اضافه وزن فشار مضاعفی بر مفاصل تحمل‌کننده وزن مانند زانوها و لگن وارد می‌کند و سرعت تخریب غضروف را افزایش می‌دهد. کاهش وزن حتی به میزان کم، می‌تواند تأثیر چشمگیری در پیشگیری از آرتروز داشته باشد.
- فعالیت بدنی منظم و مناسب: ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری به تقویت عضلات اطراف مفاصل کمک کرده و انعطاف‌پذیری آن‌ها را بهبود می‌بخشند. با این حال، از انجام حرکات شدید و فشار بیش‌ازحد بر مفاصل باید پرهیز کرد.
- تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی سرشار از امگا-۳ (مانند ماهی و گردو)، ویتامین C (مرکبات، سبزیجات) و کلسیم (لبنیات، کلم بروکلی) می‌تواند به حفظ سلامت مفاصل کمک کند. همچنین، کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده و چربی‌های اشباع‌شده توصیه می‌شود.
- اصلاح وضعیت بدن و جلوگیری از فشار نامناسب بر مفاصل: پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی مدت، استفاده از کفش‌های مناسب و اجتناب از حمل وسایل سنگین می‌تواند از فشار غیرضروری بر مفاصل بکاهد.
- سیگار کشیدن می‌تواند به بافت‌های همبند آسیب برساند و به طور بالقوه علائم آرتروز را بدتر کند.
راه های درمان آرتروز
برخلاف تصور رایج، آرتروز فقط مختص سالمندان نیست و حتی جوانان را نیز نشانه می‌گیرد. اما خبر امیدوارکننده این است که علم پزشکی امروز، دیگر تسلیم این بیماری نشده و گزینه‌های درمانی مؤثری برای مهار آن ارائه کرده است. از راه‌های درمان آرتروز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
| روش درمان | مکانیسم اثر | مزایا | معایب | مدت زمان اثرگذاری | هزینه |
| سلول اتولوگ | ترمیم غضروف و کاهش التهاب | کم‌تهاجمی، بهبود بافت آسیب‌دیده | هزینه بالا، نیاز به تخصص ویژه | چند هفته تا چند ماه | بالا |
| درمان خانگی | کاهش درد و التهاب | کم‌هزینه، در دسترس | اثرگذاری محدود | تدریجی و طولانی مدت | کم |
| فیزیوتراپی | تقویت عضلات و بهبود دامنه حرکتی | غیرتهاجمی، بهبود عملکرد مفصل | نیاز به زمان و تمرین مستمر | چند هفته تا ماه‌ها | متوسط |
| درمان دارویی | کنترل درد و التهاب | اثر سریع، قابل دسترس | عوارض جانبی احتمالی | کوتاه‌مدت تا میان‌مدت | متوسط |
| جراحی | تعویض یا ترمیم مفصل | درمان قطعی در موارد پیشرفته | ریسک جراحی، دوره نقاهت طولانی | بلند مدت | بالا |
سلول‌های بنیادی بدن بیمار
سلول‌های بنیادی بدن بیمار به عنوان بهترین درمان برای دردهای آرتروزی شناخته می‌شوند، یکی از نکات مثبت این دسته از سلول‌ها این است که می‌توانند به سلول‌هایی مانند کندروسیت‌ها (سلول‌های غضروفی) و استئوسیت‌ها (سلول‌های استخوانی) تمایز یابند. اگر به دنبال درمانی با کم‌ترین عوارض هستید، درمان آرتروز با سلول بنیادی بدن بیمار بهترین گزینه برای شما می‌باشد. افراد دارای آرتروز متوسط هستند و سن آن‌ها زیر ۶۵ سال است، کاندیدای مناسبی برای این درمان هستند. یکی از نکات مثبت این درمان این است که میزان موفقیت درمان آرتروز با این دسته از سلول‌ها به طور کلی بین ۷۰ تا ۸۵ درصد است.
با وجود مزایایی که برای سلول‌های بنیادی بدن بیمار گفته شد، مراکز بسیاری هستند که قطعی ترین روش درمان آرتروز یعنی همان سلول‌های اتولوگ را انجام می‌دهند. با این حال مرکز تخصصی سلول های بنیادی بایوژن با استفاده از روش‌های نوین پزشکی بازساختی، به ترمیم غضروف‌های آسیب‌دیده زانو و مفاصل بدن می‌پردازد و بدون نیاز به جراحی، درد و التهاب را کاهش می‌دهد.
درمان آرتروز در خانه
مدیریت آرتروز در خانه شامل ترکیبی از استراتژی‌ها با هدف کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل است. این استراتژی‌ها شامل ورزش منظم، مدیریت وزن، گرما و سرما درمانی و احتمالاً استفاده از وسایل کمکی است. برای درمان آرتروز زانو در خانه یا هر نوع آرتروز می‌توانید راهکارهای زیر را انجام دهید.
- فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، شنا و ایروبیک در آب برای مفاصل ملایم هستند و می‌توانند انعطاف‌پذیری و خلق و خو را بهبود بخشند.
- تمرینات با وزنه یا تمرینات مقاومتی می‌توانند به تقویت عضلات اطراف مفاصل کمک کنند و پشتیبانی بهتری را فراهم کنند.
- استفاده از گرما، مانند استفاده از پد گرمکن یا حمام آب گرم، می‌تواند به شل شدن عضلات و بهبود جریان خون به مفاصل آسیب دیده کمک کند و سفتی را کاهش دهد. همچنین استفاده از کیسه‌های یخ یا کمپرس سرد می‌تواند به کاهش التهاب و درد، به ویژه پس از فعالیت بدنی یا در هنگام تشدید بیماری، کمک کند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از اجزای کلیدی در درمان آرتروز است که بر کاهش درد، بهبود عملکرد مفاصل و بهبود وضعیت کلی جسمانی تمرکز دارد. فیزیوتراپیست‌ها از تکنیک‌های مختلفی از جمله ورزش، درمان‌های دستی و آموزش استفاده می‌کنند تا به بیماران در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی خود کمک کنند.
دارو درمانی
درمان دارویی آرتروز در درجه اول تسکین درد قرار دارد و در بعضی موارد، به کند کردن روند پیشرفت بیماری کمک می‌کند. داروهای معمول شامل استامینوفن، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (که هم به صورت خوراکی و هم موضعی مصرف می‌شوند) هستند. کورتیکواستروئیدهای داخل مفصلی نیز اغلب تجویز می‌شوند. علاوه بر این، گزینه‌هایی مانند کرم کپسایسین، مواد افیونی و مکمل‌های ویسکوز نیز ممکن است در درمان آرتروز مورد استفاده قرار بگیرند.
جراحی
جراحی زمانی انجام می‌شود که دارو و فیزیوتراپی دیگر درد را به خوبی تسکین نمی‌دهند، اگر جراحی را برای درمان آرتروز انتخاب کنید باید بدانید که این راه درمانی خود به چند دسته تقسیم می‌شود.
- تعویض مفصل: این عمل جراحی شامل تعویض سطوح آسیب‌دیده‌ی مفصل با اجزای مصنوعی است که از مواد مختلفی مانند فلز، پلاستیک یا سرامیک ساخته شده‌اند. معمولاً این عمل روی مفاصل ران و زانو انجام می‌شود، اما ممکن است بر روی سایر مفاصل مانند شانه، مچ پا و آرنج نیز کاربرد داشته باشد.
- فیوژن مفصل: به طور معمول فیوژن استخوان، بدین صورت است که استخوان‌های یک مفصل را به هم جوش می‌دهد که موجب از بین رفتن حرکت مفصل و کاهش درد می‌شود. اغلب، این نوع عمل برای مفاصل کوچک‌تر مانند مچ دست، مچ پا یا انگشتان انجام می‌گیرد.
- استئوتومی: این عمل جراحی شامل برش و تراز مجدد استخوان‌ها به منظور انتقال وزن از نواحی آسیب‌دیده مفصل، که اغلب زانو است، می‌باشد. هدف از این درمان، به تأخیر انداختن یا جلوگیری از نیاز به تعویض کامل مفصل است.
کلام آخر
در این مقاله سعی شد تا درمان آرتروز از بسیاری از جهات مورد بررسی قرار گیرد، از درمان قطعی آرتروز که سلول‌های بنیادی بدن بیمار می‌باشند تا درمان‌های خانگی بنابر شرایط بدنی هر فرد در نظر گرفته شده‌اند و انتخاب هر کدام باید زیر نظر پزشک معالج باشد. چرا که این درمان‌ها نه تنها درد و التهاب را کاهش می‌دهند، بلکه به بازگشت تحرک و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک شایانی می‌کنند.
سوالات متداول
1. فرق آرتروز و آرتریت چیست؟
آرتریت التهاب مفاصل است که عوامل مختلفی مانند عفونت یا اختلالات ایمنی باعث آن می‌شوند. آرتروز نوعی آرتریت غیرالتهابی و ناشی از تخریب غضروف مفاصل است که معمولاً به دلیل افزایش سن، آسیب یا فشار طولانی مدت ایجاد می‌شود.
2. علائم شایع آرتروز چیست؟
درد مفاصل، ضعف عضلانی، تورم مفاصل، کاهش دامنه حرکتی و صدای تق تق یا ساییدگی مفصل از علائم آرتروز هستند.
3. آیا آرتروز فقط مختص سالمندان است یا جوانان هم ممکن است به آن مبتلا شوند؟
این بیماری می‌تواند افراد در هر سنی، از جمله کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار دهد.
4. چه ورزش‌هایی برای آرتروز مضر هستند؟
فعالیت‌هایی مانند دویدن، پریدن و برخی از تمرینات ایروبیک پرفشار می‌توانند فشار بیش از حدی به مفاصل وارد کنند و به طور بالقوه درد و التهاب را بدتر کنند.
5. کدام گزینه درمانی، بهترین راه برای درمان آرتروز می‌باشد؟
با وجود درصد بالای موفقیت سلول‌های بنیادی بدن بیمار، می‌توان دریافت که این گزینه با وجود عوارض کم در لیست قطعی‌ترین گزینه درمانی آرتروز قرار دارد.
منابع: