سلول‌های بنیادی اتولوگ: رویکردی نوین در پزشکی

در سال‌های اخیر، تحقیقات در زمینه سلول ‌های بنیادی اتولوگ به یک حوزه جدیدی در پزشکی تبدیل شده است. این نوع سلول‌ها که از بافت‌های خود فرد استخراج می‌شوند، پتانسیل بالایی برای ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌ دیده دارند. استفاده از سلول‌های بنیادی اتولوگ نه ‌تنها مزایای قابل توجهی از نظر حذف ریسک واکنش‌های ایمنی دارند، بلکه به ما این امکان را می‌دهند که به درمان برخی از بیماری‌های مزمن و انحطاطی به شکلی مؤثرتر بپردازیم. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم تا سلول بنیادی اتولوگ را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم پس تا انتها همراه ما باشید.

سلول بنیادی اتولوگ چیست؟

با ورود سلول بنیادی به دنیای پزشکی نیاز هر روز افراد به این تکنولوژی افزایش یافت، به همین دلیل پزشکان با تحقیقات بسیار موفق به کشف سلول بنیادی اتولوگ شده‌اند.

سایت my.clevelandclinic در این باره می‌گوید که سلول‌های بنیادی اتولوگ (Autologous stem cells) به سلول‌های بنیادی اطلاق می‌شوند که از بدن خود فرد جمع‌آوری و برای درمان‌های پزشکی استفاده می‌شوند. در پیوند سلول‌های بنیادی اتولوگ، سلول‌های بنیادی خون‌ساز از مغز استخوان یا خون محیطی بیمار برداشت، ذخیره و سپس پس از انجام شیمی ‌درمانی یا پرتودرمانی با دوز بالا، مجدداً به بدن او تزریق می‌شوند. این روش به بازسازی سیستم ایمنی و خونسازی بیمار کمک می‌کند.

از سلول بنیادی اتولوگ برای درمان چه بیماری هایی استفاده میکنند؟

هر کدام از سلول‌های بنیادی از  سلول های بنیادی جنینی تا نوع بالغ هر کدام موفق به درمان و بهبودی بیماری‌های چالش برانگیز شده‌اند. به همین دلیل سوالی که برای برخی از افراد رخ می‌دهد این است که Autologous stem cells چه بیماری‌ها را می‌توانند درمان کنند؟

تومورهای سلول زایا

سایت pmc.ncbi.nlm.nih می‌گوید که تومورهای سلول زاینده، تومورهایی هستند که از سلول‌های تولید مثلی تشکیل می‌شوند. این تومورها می‌توانند سرطانی یا غیرسرطانی باشند. بیشتر تومورهای سلول زاینده در بیضه‌ها و تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. با این حال، برخی از این تومورها ممکن است در نواحی دیگر بدن مانند شکم، مغز و قفسه سینه نیز توسعه یابند، هر چند دلیل این امر هنوز به ‌طور کامل مشخص نیست. به همین دلیل برای درمان این بیماری از سلول بنیادی اتولوگ استفاده می‌شود، چرا که این روش به بیمار امکان را می‌دهد تا دوزهای بالاتری از شیمی ‌درمانی را تحمل کند، زیرا این نوع از سلول‌ها به بازسازی مغز استخوان پس از درمان کمک می‌کنند.

لنفوم هوچکین و لنفوم غیرهوچکین

لنفوم هوچکین، نوعی سرطان است که بافت لنفاوی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مشخصه آن وجود سلول‌های خاصی به نام سلول‌های هودگکین است. علائم آن شامل بزرگ شدن غدد لنفاوی، تب، تعریق شبانه و کاهش وزن غیرقابل توضیح است.

از سوی دیگر، لنفوم غیرهوچکین شامل انواع مختلفی از سرطان‌های لنفاوی است و به همین دلیل نام غیر هوچکین را به خود گرفته است. این نوع لنفوم می‌تواند در هر سنی رخ دهد و شامل چندین زیرگروه با ویژگی‌های مختلف است. علائم مشابه لنفوم هوچکین است، اما ممکن است به متفاوتی پیشرفت کند. هدف پیوند سلول های بنیادی اتولوگ بازیابی توانایی بدن برای ساخت سلول های خونی طبیعی پس از شیمی درمانی یا پرتودرمانی با دوز بالا است.

مولتیپل میلوما

مولتیپل میلوما سرطانی است که در نوعی گلبول سفید به نام پلاسما سل تشکیل می‌شود. سلول‌های پلاسما سالم با ساختن پروتئین‌هایی به نام آنتی بادی به مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند. آنتی بادی‌ها میکروب‌ها را پیدا کرده و به آنها حمله می‌کنند. در مرکز تخصصی سلول های بنیادی بایوژن پس از تزریق سلول بنیادی مربوطه به مغز استخوان می‌روند و شروع به ساخت سلول‌‌های خونی جدید می‌کنند.

واسکولیت‌های سیستمیک

واسکولیت سیستمیک یک اختلال خودایمنی چند سیستمی است که با التهاب دیواره رگ‌های خونی، از جمله ضعیف شدن، ضخیم شدن، باریک شدن یا زخم شدن، در هر نوع، اندازه و محل رگ‌های خونی مشخص می‌شود که منجر به آنوریسم، تنگی، انسداد، ترومبوز و فلبیت سطحی می‌شود. درمان با سلول‌های بنیادی یک روش جدید و امیدوارکننده برای درمان واسکولیت است. این پتانسیل نسبت به روش‌های قبلی موثرتر است و همچنین ریسک کمتری را به همراه دارد.

لوپوس سیستمیک

لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) یک بیماری خود ایمنی است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم حمله می‌کند و می‌تواند پوست، مفاصل، کلیه‌ها، مغز و سایر اندام‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. پیوند سلول‌ های بنیادی اتولوگ به عنوان یک گزینه درمانی جایگزین برای بیماران مبتلا به SLE که نسبت به درمان استاندارد مقاوم هستند پیشنهاد شده است، که ممکن است روند بیماری خود ایمنی را متوقف کند و به بهبودی پایدار برای بیماری مقاوم به درمان برسد.

مزایای استفاده از سلول بنیادی اتولوگ

تمامی سلول‌های بنیادی مزایای منحصر بفرد خود را دارند، سلول های بنیادی بالغ به گونه‌ای قابلیت درمان را دارند و حتی سلول‌‌های اتولوگ نیز نکات مثبت مختص خود را دارا هستند که از آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. سلول‌های بنیادی اتولوگ از بدن خود فرد گرفته می‌شوند، به همین دلیل احتمال ایجاد عفونت به حداقل مقدار ممکن می‌رسد.
2. احتمال انتقال بیماری‌های عفونی وجود ندارد. از طرفی سازگاری گروه خونی را تضمین می‌کند، این مورد برای برخی از افراد که دارای گروه خونی نادر هستند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
3. موارد گفته شده و به علاوه قدرت تکثیر و سازگاری باعث شده تا از این سلول بنیادی در درمان بیماری‌های نادر و سرطان‌های بدخیم تا خوش‌خیم استفاده شود.

فرآیند پیوند سلول های بنیادی اتولوگ

فرآیند پیوند سلول بنیادی اتولوگ از حساسیت بالایی برخوردار است و در آن از سلول‌های بنیادی خون خود فرد برای بازیابی توانایی مغز استخوان در تولید سلول‌های خونی استفاده می‌شود. باقی مراحل پیوند سلول بنیادی اتولوگ عبارتند از:

1. تیم پزشکی ابتدا شرایط بدنی فرد را با آزمایش‌های اولیه مورد بررسی قرار می‌دهند تا سیستم ایمنی به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد.
2. پس از آن سلول‌های بنیادی سالم را از خون فرد جمع‌آوری می‌کنند. از طرفی فرآیند استفاده از سلول‌های بنیادی بستگی به نوع بیماری دارد و به طور کلی دو نوع اتولوگ باکیفیت وجود دارد که یکی از پشت پوست گوش و دیگری از چربی شکم گرفته می‌شود.
3. پس از نمونه‌گیری، سلول‌های بنیادی اتولوگ را در دستگاه مخصوصی قرار می‌دهند تا فاکتورهای مورد نظر برای رشد سلول‌ها انجام شود.
4. در آخر نیز سلول‌های بنیادی خود بیمار که قبلا جمع آوری شده بود، دوباره به جریان خون تزریق می‌شوند.

میزان موفقیت استفاده از Autologous stem cells

میزان موفقیت پیوند سلول‌های بنیادی اتولوگ به چندین عامل مهم بستگی دارد. اولین عامل، نوع و تشخیص بیماری است؛ نوع بیماری‌هایی که فرد دارد، می‌تواند تأثیر زیادی بر نتایج درمان داشته باشد. همچنین، شدت بیماری نیز نقش کلیدی ایفا می‌کند؛ معمولاً درمان در مراحل اولیه بیماری موفق‌تر است.

دیگر عواملی که می‌توانند بر میزان موفقیت پیوند تأثیر بگذارند، شامل وجود مشکلات پزشکی دیگر و میزان تحمل فرد در برابر شیمی‌درمانی است. بنابراین، بسیار مهم است که با ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی خود درباره پیش‌آگهی و انتظارات پس از درمان صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند اطلاعات دقیقی درباره اینکه چگونه این عوامل در مورد شما تأثیر خواهند گذاشت، ارائه دهند.

سخن پایانی

در نهایت، سلول ‌های بنیادی اتولوگ به عنوان یک منبع ارزشمند در درمان و پژوهش‌های پزشکی به شمار می‌روند. با استفاده از این سلول‌ها، می‌توان به ‌طور قابل ‌توجهی خطر رد پیوند را کاهش داد و به ترمیم بافت‌ها و اندام‌های آسیب‌ دیده کمک کرد. با این حال، هنوز چالش‌هایی مانند هزینه‌های بالای برداشت و رشد این سلول‌ها در راه بهره‌برداری کامل از پتانسیل‌های درمانی سلول‌های بنیادی اتولوگ وجود دارد. لذا نیاز به تحقیقات دقیق‌تر و پیشرفت‌های فناوری در این زمینه احساس می‌شود.

منبع:

pmc.ncbi.nlm.nih.gov