سلول‌های بنیادی به سه دسته تقسیم می‌شوند که از کاربردی‌ترین آن‌ها می‌توان به سلول بنیادی جنینی اشاره کرد. سلول های بنیادی جنینی گنجینه‌ای با ارزش هستند که انقلاب شگرفتی را در پزشکی ایجاد کرده‌است. این سلول‌های بی‌نظیر قادر هستند به هر نوع سلولی در بدن تبدیل شوند و به همین دلیل امید بزرگی برای درمان بیماری‌های صعب‌الاعلاج محسوب می‌شوند. اگر شما نیز به دنبال درمان با این سلول هستید یا در پی کسب اطلاعاتی نظیر ویژگی سلول های بنیادی جنینی می‌باشید، کافی است تا انتهای این مقاله در سایت بایوژن همراه ما باشید.
سلول های بنیادی جنینی چیست؟
سلول بنیادی جنینی یا Embryonic stem cell در توده سلولی داخلی بلاستوسیست قرار دارد. این توده سلول‌های داخل بلاستوسیست است که در نهایت ساختارهای قطعی جنین را به وجود می آورد. با این حال سوالی که برای برخی از افراد رخ می‌دهد این است که چه زمانی می توان سلول بنیادی جنینی را ذخیره کرد؟
این سلول از روز چهارم تا هفتم قابل استخراج است و بعد از آن توده تغییر شکل می‌دهد. از طرفی دانشمندان موفق شده‌اند تا این توده سلولی داخلی را در مرحله بلاستوسیت در محیط آزمایشگاهی جدا کنند. زمانی که دانشمندان سلول‌های بنیادی را از جنین می‌گیرند، این‌ها معمولاً جنین‌های اضافه‌ای هستند که از لقاح آزمایشگاهی ایجاد می‌شوند.
مزایا سلول بنیادی جنینی
یکی از نکاتی که باعث شده تا محققان به سلول بنیادی جنینی توجه بیشتری داشته باشند و از آن به دفعات بالا در کلینیک فوق تخصصی سلول های بنیادی استفاده کنند، مزایای منحصر بفرد آن است. در واقع با وجود همین موارد مثبت است که Embryonic stem cell موفق شده تا علم پزشکی را به سرعت افزایش دهد و درمان برخی بیماری‌ها ممکن شود، به همین دلیل از مزایای سلول بنیادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت تکثیر بالا: این سلول‌ها می‌توانند در محیط آزمایشگاه به طور نامحدود تکثیر شوند و به این ترتیب منبعی نامحدود از سلول‌ها برای تحقیقات و درمان فراهم می‌کنند.
- توانایی تمایز به انواع مختلف سلول‌ها: همانطور که گفته شد، این سلول‌ها می‌توانند به هر نوع سلولی از بدن تمایز یابند و این ویژگی آن‌ها را به ابزاری ارزشمند برای جایگزینی سلول‌های آسیب‌دیده در بیماری‌ها و آسیب‌ها تبدیل می‌کند.
- درک بهتر از فرآیندهای بیماری: مطالعه بر روی سلول‌های بنیادی جنینی می‌تواند به دانشمندان کمک کند تا مکانیسم‌های بیماری‌های مختلف را بهتر درک کنند و در نتیجه روش‌های درمانی جدیدی را توسعه دهند.
- مدل‌های بیماری: سلول‌های بنیادی جنینی می‌توانند برای ایجاد مدل‌های بیماری‌های مختلف بر روی مدل آزمایشگاهی استفاده شوند. این مدل‌ها به دانشمندان اجازه می‌دهند تا فرآیندهای بیماری را در محیط آزمایشگاهی مطالعه کنند و داروهای جدید را آزمایش کنند.
به گفته سایت mayoclinic، سلول‌های بنیادی جنینی می‌توانند به سلول‌های بنیادی بیشتری تقسیم شوند یا می‌توانند به هر نوع سلولی در بدن تبدیل شوند. همین مورد این اجازه را می‌دهد تا این نوع سلول‌ها برای بازسازی یا ترمیم بافت‌ها و اندام‌های بیمار مورد استفاده قرار گیرند.
روش استخراج سلول بنیادی جنینی
ES cells به عنوان مولدهای بسیاری از روش‌های درمانی و تحقیقاتی در حوزه پزشکی مدرن شناخته می‌شوند و نقش سلول های بنیادی در درمان بیماری های عصبی تنها با وجود سلول‌های بنیادی جنینی معنی پیدا می‌کند. علاوه بر مفید بودن سلول‌های بنیادی جنینی، مواردی نیز بر روی عملکرد نهایی این دسته از سلول‌ها تاثیر می‌گذارد؛ یکی از این موارد روش استخراج آن‌ها می‌باشد که مراحل آن عبارتند از:
- لقاح آزمایشگاهی (IVF): معمولاً بلاستوسیست‌ها از طریق لقاح آزمایشگاهی تولید می‌شوند. در این روش، تخمک و اسپرم در محیط آزمایشگاهی با هم ترکیب شده و اجازه داده می‌شود تا لقاح صورت گیرد. در برخی موارد نیز از تخمک استفاده می‌شود.
- جداسازی توده سلولی داخلی (ICM): بلاستوسیست به مرحله‌ای گفته می‌شود که جنین ۴ تا ۷ روز سن دارد و شامل یک توده سلولی داخلی و یک لایه خارجی است. با استفاده از روش‌های میکرومانیپولاتور، توده سلولی داخلی با دقت از بقیه سلول‌های بلاستوسیست جدا می‌شود.
- کشت سلول‌های بنیادی: سلول‌های جدا شده در محیط کشت خاصی قرار داده می‌شوند که حاوی مواد مغذی، فاکتورهای رشد و سایر ترکیبات ضروری برای رشد و تکثیر سلول‌های بنیادی است. محیط کشت باید در شرایط کنترل شده دما، رطوبت و درصد CO2 قرار گیرد تا سلول‌ها بتوانند به طور بهینه رشد کنند.
- تکثیر سلول‌ها: سلول‌های بنیادی در محیط کشت به طور مداوم تقسیم شده و تعداد آن‌ها افزایش می‌یابد. سلول‌های بنیادی تکثیر شده می‌توانند برای استفاده‌های بعدی در بانک‌های سلولی نگهداری شوند.
کاربرد سلول های بنیادی جنینی
ES cells به دلیل توانایی تمایز به انواع مختلف سلول‌ها و قابلیت مطابقت با سلول‌های دیگر، نقشی کلیدی در تحقیقات زیست‌پزشکی و درمان‌های جدید ایفا می‌کنند. این سلول‌ها به عنوان منبعی پرپتانسیل برای درمان بیماری‌ها و بازسازی بافت‌ها شناخته می‌شوند. از کاربردهای سلول بنیادی از نوع جنینی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبودی در بافت‌های استخوانی: از دیگر نکات مثبت سلول‌های بنیادی جنینی قدرت تکثیر و تبدیل شدن آن‌ها است. به همین دلیل این نوع سلول‌ها به سلول‌های مزانشیمی تبدیل می‌شوند که قادر به تمایز به سلول‌های استخوانی هستند. همانطور که می‌دانید استخوان برای شکل‌گیری نیاز به پروتئین و املاح معدنی دارد و این سلول‌ها پروتئین پایه را تولید می‌کنند.
- شکل‌گیری مفاصل: محققان با کشت سلول های بنیادی جنینی موفق به درمان بیماری‌های مفصلی نیز شده‌اند. این درمان با وجود ویژگی تمایزپذیری این سلول‌ها امکان پذیر می‌شود و با تزریق آن‌ها به بافت‌های غضروفی و استخوانی ترمیم و بازسازی مفاصل انجام می‌شود.
- بیماری‌های خونی: کاربرد Stem cells جنینی در درمان بیماری‌های خونی نیز می‌باشد، هنگامی که این سلول‌ها به بدن فرد تزریق می‌شوند گلبول‌های قرمز یا گلبول‌های سفید تمایز می‌یابند. از انواع سرطان‌های خون گرفته تا اختلالات خونی ارثی و انواع کم‌خونی‌ها را می‌توان با کمک پیوند این سلول‌ها درمان کرد.
- درمان بیماری قلبی: سلول‌های بنیادی وقتی دیواره سیاهرگ بیمار را لمس می‌کنند، توانایی درمان سیاهرگ‌های بیمار را دارند. آن‌ها همچنین برای درمان نارسایی قلبی با تبدیل شدن به سلول‌های عضله قلب در صورت وجود ضعف در عضلات قلب استفاده می‌شوند. به علاوه با تقویت سیستم خود ایمنی روند بهبودی پس از عمل را تسریع می‌کنند.
- بیماری مغزی: بیماران مغز و اعصاب از حساس‌ترین بیماری‌ها در حوزه پزشکی هستند، با این حال سلول‌های بنیادی جنینی در این حوزه نیز دست دارند و در زمینه اختلالات عصبی، ترمیم بافت عصبی آسیب دیده و ترویج بازسازی سلول‌های عصبی نقش مفیدی دارند. سلول‌های بنیادی می‌توانند به سلول‌های عصبی آسیب دیده در مغز تبدیل شوند و به ترمیم بافت‌های آسیب دیده کمک کنند.
عوارض سلول های بنیادی جنینی
نگرانی که پزشکان در مورد سلول بنیادی جنینی دارند، امکان جهش‌های DNA می‌باشد. به علاوه این سری از سلول‌ها قدرت تکثیر بالایی دارند و همین موضوع اگر به درستی مدیریت نشود باعث ایجاد تومور می‌گردد. سلول های بنیادی جنینی همچنین ممکن است یک پاسخ ایمنی ایجاد کنند که در آن بدن گیرنده به سلول‌های بنیادی به عنوان مهاجمان خارجی حمله می‌کند، یا سلول‌های بنیادی ممکن است به سادگی آن‌طور که انتظار می‌رود عمل نکنند. همچنین پیشنهاد می کنیم تعریف سلول های بنیادی را مطالعه کنید.
کلام پایانی
تحقیقات در زمینه سلول های بنیادی جنینی مرزهای دانش زیست شناسی و پزشکی را گسترش داده و درک بشریت را از این فرآیند بهبود بخش افزایش داده است. با وجود چالش‌هایی که در این حوزه وجود دارد، استفاده از این تکنولوژی باعث نجات یافتن زندگی افراد بسیاری شد. از این رو حمایت از این دانش در زمینه پزشکی بر هر کشوری ضروری است، از طرفی در کشور ایران نیز کلینیک‌های کمی از سلول بنیادی استفاده می‌کنند که از بین آن‌ها بایوژن به دلیل مزایای منحصر بفرد خود یک گزینه ایده‌آل به شمار می‌آيد.