سلول‌های بنیادی مزانشیمی چیست؟

سلول‌های بنیادی در بسیاری از درمان‌های پزشکی موثر هستند، با این حال این سلول‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که سلول‌های بنیادی مزانشیمی از نمونه‌های معروف این دسته از سلول‌ها هستند. این سلول‌ها به دلیل توانایی خاص خود در تمایز به انواع مختلفی از سلول‌ها، مانند چربی، استخوان و غضروف مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته‌اند. همچنین، سلول‌های بنیادی مزانشیمی به عنوان منبعی برای درمان‌های نوین در پزشکی ترمیمی و مهندسی بافت شناخته می‌شوند. برای این که بیشتر با این دسته از سلول‌ها آشنا شوید تا انتها این مقاله در سایت بایوژن همراه ما باشید.

منابع مختلف سلول‌های مزانشیمی

سلول‌های مزانشیمی نوعی از سلول های بنیادی بالغ محسوب می‌شوند، به طور کلی مغز استخوان از مهم‌ترین بخش‌هایی است که می‌توان سلول‌های بنیادی مزانشیمی را از آن استخراج کرد. با این حال متخصصان از منابع دیگری نیز برای تهیه این نوع از سلول‌های بنیادی استفاده کرده‌اند.

طبق گفته سایت ncbi.nlm.nih بافت چربی و بافت بند ناف نیز از گزینه‌هایی هستند که می‌توانند منابع سلول‌ بنیادی مزانشیمی باشند.

 کاربردهای سلول‌های بنیادی مزانشیمی

سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSCs) یکی از پرکاربردترین نوع سلول‌ها در حوزه پزشکی هستند. به دلیل پتانسیل بسیار زیاد آنها برای تعدیل ایمنی و عملکرد درمانی آنها در بازسازی بافت مورد توجه جهانی قرار گرفته‌اند. سلول بنیادی مزانشیمی می‌تواند به مناطق آسیب بافتی مهاجرت کند تا به تعدیل ایمنی کمک کند، سیتوکین‌های ضد التهابی ترشح کند و خود را از سیستم ایمنی پنهان کند. دیگر کاربرد سلول های بنیادی از نوع مزانشیمی می‌توان به کمک به بهبودی زخم و التیام اشاره کرد.

سایت frontiersin معتقد به این است که تعداد زیادی از مطالعات اثرات مفید درمان‌های مبتنی بر MSC را برای درمان پاتولوژی‌های مختلف از جمله اختلالات عصبی، ایسکمی قلبی و بیماری‌های استخوان و غضروف نشان داده‌اند.

فرآیند استخراج سلول‌های مزانشیمی

همانطور که گفته شد سلول‌های بنیادی مزانشیمی از مغز استخوان، بافت چربی و بافت بند ناف قابل استخراج است، علاوه بر بیماری های قابل درمان با سلول های بنیادی، استخراج این سلول‌ها نیز بسیار حائز اهمیت است. بنابر هر کدام از این موارد فرآیند استخراج متفاوت خواهد بود. از مراحل استخراج این نوع سلول از مغز استخوان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. آسپیراسیون: پزشکان استخوانی به نام ایلئوم که در پشت لگن قرار دارد را هدف قرار می‌دهند و تنها پس از بی حس شدن همه چیز، یک سوزن آسپیراسیون با استفاده از راهنمایی اشعه ایکس وارد استخوان می‌شود. مغز استخوان به طور ایمن و سریع با حداقل ناراحتی برداشته می‌شود و سلول مورد نظر از آن جدا می‌شود.
2. فیلتراسیون: نمونه از فیلترهای میکرو (معمولاً با اندازه 70 میکرون) عبور داده می‌شود تا سلول‌های بزرگ‌تر (مانند گلبول‌های قرمز و دیگر سلول‌ها) حذف شوند و سلول‌های مورد نظر باقی بمانند.
3. سانتریفیوژ: بنابر نیاز بیمار نمونه ممکن است در یک سانتریفیوژ قرار گیرد تا سلول‌ها از مایع جدا شوند. با این کار، سلول‌های سنگین‌تر ته‌نشین می‌شوند.
4. کشت و تکثیر: سلول‌های جداشده در یک محیط کشت مناسب قرار می‌گیرند. این محیط باید شامل مواد مغذی، فاکتورهای رشد و شرایط مناسب حرارتی باشند. محیط کشت معمولاً هر چند روز یک بار تعویض می‌شود تا مواد زاید حذف و مواد مغذی تازه اضافه شود و بعد از سلول‌ها در درمان بیماری‌ها استفاده می‌شوند.

سلول‌های بنیادی مزانشیمی با سلول‌های بنیادی دیگر چه تفاوتی دارند؟

بسیاری از سلول‌های بنیادی ویژگی‌های همچون تمایزپذیری، پتانسیل بالای خودنوزایی و عدم واکنش ایمنی را دارند. با این حال سوالی که برای برخی از افراد رخ می‌دهد این است که چه موردی باعث برتر شدن سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSCs) نسبت به دیگر سلول‌ها شده است؟

سایت sciencedirect می‌گوید که  سلول های بنیادی مزانشیمی را می‌توان به راحتی از انواع بافت‌ها جدا کرد و به دلیل تعدیل ایمنی، مهاجرت به محل آسیب و تحمل پاسخ ایمنی در درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شود.

چالش‌های استفاده از سلول‌های بنیادی مزانشیمی

با وجود ویژگی‌ سلول‌های بنیادی مزانشیمی نظیر توانایی تمایز، قابلیت خود نگهداری، فعالیت‌های بی‌نظیر ترمیمی، قابلیت پیوند و سازگاری و … هستند. با این حال، چالش‌های متعددی در استفاده از این سلول‌ها وجود دارد که می‌تواند بر وضعیت بالینی آنها تأثیر بگذارد.

1. محیط کشت و شرایط رشد: سلول‌های بنیادی مزانشیمی نیاز به شرایط خاصی برای کشت دارند. عواملی همچون pH، دما، غلظت محیط کشت، ترکیبات مواد مغذی و فاکتورهای رشد می‌توانند بر روی زنده‌مانی، عملکرد و تمایز این سلول‌ها تأثیر بگذارند. عدم بهینه‌سازی این شرایط می‌تواند منجر به تغییرات متابولیک و کاهش خاصیت‌های بنیادی گردد.
2. فرآیند تمایز: تمایز هدایت‌شده به سمت انواع خاصی از سلول‌ها (مانند سلول‌های استخوانی، غضروفی، و چربی) یکی از چالش‌های اصلی در استفاده از MSCs است. دستیابی به شرایط ایده‌آل برای تمایز و تولید سلول‌های عملکردی هنوز هم یک مشکل بزرگ در زیست‌پزشکی است.
3. پتانسیل تومورزایی: برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که سلول‌های بنیادی مزانشیمی ممکن است پتانسیل تومورزایی داشته باشند، به خصوص در صورتی که به صورت نامناسب در بدن تزریق شوند. این خطر نیاز به ارزیابی دقیق و کنترل شرایط پیش از استفاده درمانی دارد.

چه کلینیکی را برای سلول درمانی انتخاب کنیم؟

با وجود پزشکی بازساختی که هدف آن ترمیم و احیا بافت یا اندام آسیب دیده می‌باشد، متخصصان با آزمایشات مختلف متوجه این موضوع شده‌اند که با وجود سلول‌های بنیادی از نوع مزانشیمی بسیاری از بیماری‌ها قابلیت درمان دارند. با وسعت گرفتن این گزینه کلینیک‌های بسیاری از جمله بایوژن تصمیم به استفاده از این تکنولوژی برای بیماران خود کردند. این مرکز از به روزترین تکنیک های زیباسازی، جوانسازی یا درمان در جهان زیر نظر پزشکان متخصص این حوزه استفاده می‌نماید.

سخن پایانی

در پایان، می‌توان گفت که سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSCs) به‌ عنوان یک منبع ارزشمند در تحقیقات پزشکی و درمانی شناخته می‌شوند. با ویژگی‌های منحصر به فردی همچون توانایی تمایز به بافت‌های مختلف، قابلیت خود ترمیم و تأثیرات ایمنی قابل توجه، این سلول‌ها پتانسیل بالایی در درمان بیماری‌ها و آسیب‌ها نشان داده‌اند. از درمان بیماری‌های استخوان و مفاصل گرفته تا کاربردهای نوین در مهندسی بافت و پزشکی بازساختی، شناخت و بهبود فناوری‌های مرتبط با سلول‌های بنیادی مزانشیمی می‌تواند راه‌گشای بسیاری از چالش‌های پزشکی امروز باشد.

سوالات متداول

1. سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSC) چیست؟

سلول بنیادی مزانشیمی (MSCs) سلول‌های چند توانی هستند که می‌توانند به انواع سلول‌ها از جمله سلول‌های استخوانی، سلول‌های غضروفی و ​​سلول‌های چربی تمایز یابند. آنها در بافت‌های مختلف مانند مغز استخوان، بافت چربی و بند ناف یافت می‌شوند.

2. سلول‌ بنیادی مزانشیمی چیست؟

سلول‌ بنیادی مزانشیمی نوعی از سلول‌های بنیادی بالغ هستند که از بافت‌های مختلفی مانند مغز استخوان، چربی و بافت سلول‌های همبند استخراج می‌شوند و قابلیت تمایز به انواع مختلف سلول‌ها را دارند.

3. چه بیماری‌هایی را می‌توان با سلول بنیادی مزانشیمی درمان کرد؟

این نوع از سلول‌ها به سرعت می‌توانند غضروف آسیب دیده را ترمیم کنند، به همین دلیل برای درمان بیماری‌های عضلانی (MSC) بهترین گزینه به شمار می‌آید. به علاوه بیماری‌های خود ایمنی، بیماری‌های کبدی و اختلالات ریوی نیز با کمک این سلول‌ها قابلیت درمان دارند.

4. تفاوت بین درمان با سلول بنیادی مزانشیمی اتولوگ و آلوژنیک چیست؟

درمان اتولوگ از سلول‌های بنیادی خود بیمار استفاده می‌کنند که معمولاً از مغز استخوان یا بافت چربی او برداشت می‌شود. درمان آلوژنیک شامل استفاده از سلول‌های بنیادی اهداکننده است که به دقت با هم تطبیق داده می‌شوند تا خطر رد شدن را کاهش دهند.

5. درمان با سلول‌ بنیادی مزانشیمی چگونه کار می‌کند؟

درمان با سلول‌ بنیادی مزانشیمی شامل جداسازی سلول‌های بنیادی مزانشیمی از یک منبع اهداکننده و سپس تزریق آنها به بیمار است. سلول‌ها پتانسیل تمایز به انواع سلول‌های خاص را دارند و همچنین ممکن است مولکول‌های سیگنالی را آزاد کنند که باعث ترمیم بافت شده و پاسخ ایمنی را تعدیل می‌کند.

منابع:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3117820/

https://stemcellres.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13287-022-03054-0

https://www.frontiersin.org/journals/bioengineering-and-biotechnology/articles/10.3389/fbioe.2020.00043/full

https://regenerativespineandjoint.com/2019/12/01/mesenchymal-stem-cells-and-their-role-in-regenerative-medicine/

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0065128123000478

https://www.nextmedclinic.com.my/frequently-asked-questions-faqs-about-msc-therapy/