نقش سلول های بنیادی در درمان بیماری ام اس

بیماری ام‌اس (اسکلروز چندگانه) یک بیماری خود ایمن است که سیستم ایمنی به غلاف میلین عصب‌ها حمله می‌کند و باعث اختلال در انتقال سیگنال‌های عصبی می‌شود. این بیماری می‌تواند عوارض جدی از جمله مشکلات حرکتی، بینایی و حسی ایجاد کند. به همین دلیل پژوهشگر‌ها به دنبال راه‌های نوین درمانی برای مدیریت و بهبود وضعیت بیماران مبتلا به ام‌اس هستند. یکی از روش‌های امیدوارکننده در این زمینه، استفاده از سلول‌های بنیادی است. سلول‌های بنیادی توانایی تمایز به انواع مختلف سلول‌ها را دارند و می‌توانند به ترمیم بافت آسیب‌دیده و بازسازی سیستم عصبی کمک کنند. در این مقاله به بررسی نقش درمان ام اس با سلول بنیادی خواهیم پرداخت و نتایج تحقیقات اخیر و روش‌های ممکن درمانی که می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند را نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد.

دلایل و عوامل خطر بیماری ام اس

بیماری ام اس به دلایل مختلفی به وجود می‌آید، این بیماری زندگی افراد را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد و به همین دلیل باید از برخی عوامل که باعث ایجاد ام اس می‌شوند، خودداری کرد. از دلایل و عوامل خطر بیماری ام اس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

ژنتیک

ژنتیک از عوامل تعیین کننده برای بیماری ام اس می‌باشد، در واقع سابقه خانوادگی می‌تواند خطر ابتلا به MS را افزایش دهد. از طرفی جهش‌های ژنتیکی نیز در به وجود آمدن ام اس بی‌تاثیر نیستند.

استرس

افراد استرسی سیستم ایمنی بسیار ضعیفی دارند، در صورتی که استرس به طور مداوم ادامه داشته باشید بیماری‌هایی مانند ام اس به وجود می‌آیند. با این حال برخی از محققان به این باور هستند که استرس به طور مستقیم باعث بروز ام اس نمی‌شود.

کمبود برخی ویتامین‌ها از جمله نوع D

ویتامین D در ترمیم میلین و حفاظت از سیستم عصبی نقش بسزایی دارد، به همین دلیل افرادی که سطح ویتامین D آن‌ها از مقدار ممکن کم‌تر می‌شود خطر ابتلا به ام اس نیز در آن‌ها افزایش می‌یابد.

الگوی غذایی نادرست

رژیم غذایی اصولی یکی از مواردی است که همواره نقش مهمی در سلامت افراد دارد، به همین منظور غذاهایی که نمک بسیاری دارند بر سیستم ایمنی تاثیر می‌گذارند و التهاب در بدن را افزایش می‌دهند. این مورد در مورد بیماری‌های خودایمنی مانند MS نیز بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.

درمان ام اس با سلول‌ های بنیادی

سایت pmc.ncbi.nlm.nih.gov در این باره که آیا تزریق سلول بنیادی به درمان قطعی ام اس کمک میکند؟ چنین می‌گوید که درمان ام‌اس با استفاده از سلول‌های بنیادی اتولوگ (خود بیمار) به منظور کاهش فعالیت و شدت بیماری در افراد مبتلا به ام‌اس مورد بررسی قرار می‌گیرد. این روش شامل استفاده از سلول‌های بنیادی خود بیمار برای ترمیم آسیب‌های ناشی از ام‌اس در سیستم عصبی مرکزی است. هدف اصلی این درمان، کاهش التهاب و جلوگیری از تخریب میلین (پوشش محافظتی اعصاب) است که می‌تواند به بهبود علائم و کاهش پیشرفت بیماری کمک کند. 

مراحل درمان ام اس با سلول های بنیادی

1. فرد در اولین قدم برای سلول درمانی بیماری ام اس باید به پزشک معتبری مراجعه کند تا معاینه‌های لازم و آزمایش مربوطه را انجام دهند، تا صلاحیت فرد برای انجام سلول درمانی تایید شود.
2. سلول‌های بنیادی اتولوگ از بدن خود بیمار استخراج می‌شوند. برای این کار سلول‌های بنیادی مورد نظر را از چربی شکم در محیط آزمایشگاهی به دست می‌آورند و برای افزایش مقدار این سلول‌ها فرد باید داروهایی را در یک بازه مشخص مصرف کند.
3. سیستم ایمنی بیمار به وسیله داروهای شیمی‌درمانی تضعیف یا از بین برده می‌شود. این مرحله برای جلوگیری از حمله سیستم ایمنی به میلین (پوشش عصبی) ضروری است. از این رو در سلول درمانی بیماری ام اس باید سلول‌های بنیادی جمع‌آوری‌شده به بدن بیمار تزریق می‌شوند تا سیستم ایمنی جدیدی را بازسازی کنند. این فرآیند به بدن کمک می‌کند تا سیستم ایمنی خود را به شکلی اصلاح ‌شده بازسازی کند که دیگر به سلول‌های عصبی حمله نکند.
4. بیمار برای چند هفته تحت مراقبت ویژه قرار می‌گیرد تا از عفونت‌ها و عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود. بهبود اولیه ممکن است چندین ماه طول بکشد و بیمار نیاز به پایش مداوم توسط پزشکان دارد.

آیا سلول درمانی بیماری ام اس تایید شده است؟

با توجه به اطلاعات موجود، فاز دوم آزمایش‌های بالینی موفقیت‌آمیز بوده و FDA (سازمان غذا و داروی ایالات متحده) این درمان را تأیید کرده است. به طور کلی، درمان سلولی برای ام اس امیدوارکننده به نظر می‌رسد و نتایج مثبت نشان‌دهنده درمان قطعی ام اس در آینده است.

 مزایای سلول درمانی بیماری MS

درمان بیماری‌های خودایمنی از مشکلات اساسی جامعه پزشکی بوده‌است، با این حال درمان بیماری های خود ایمن با سلول بنیادی توانست دغدغه و نگرانی افراد زیادی را برطرف کند. در واقع سلول‌ درمانی یکی از روش‌های نوین و امیدوارکننده در درمان بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS) است که می‌تواند مزایای متعددی داشته باشد.

1. ترمیم میلین تخریب‌شده: سلول‌های بنیادی قادرند به سلول‌های عصبی و سلول‌های تولیدکننده میلین تبدیل شوند و به بازسازی پوشش آسیب‌دیده اعصاب کمک کنند.
2. کاهش التهاب و پاسخ ایمنی نامناسب: MS یک بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی به میلین حمله می‌کند. روش درمان ام اس با سلول درمانی می‌تواند با تنظیم سیستم ایمنی از این حملات جلوگیری کند.
3. کند شدن روند پیشرفت بیماری: در مراحل اولیه، سلول‌های بنیادی می‌توانند نرخ تخریب نورون‌ها را کاهش دهند و پیشرفت بیماری را به تعویق بیندازند.
4. بهبود عملکرد عصبی و حرکتی: مطالعات نشان داده که برخی از بیماران پس از سلول ‌درمانی بهبود نسبی در توانایی حرکتی، شناختی و تعادلی داشته‌اند.
5. کاهش وابستگی به داروهای سرکوب‌کننده ایمنی: استفاده از سلول‌های بنیادی می‌تواند نیاز به داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی را کاهش دهد و عوارض جانبی این داروها را کمتر کند.
6. افزایش کیفیت زندگی بیماران: با کاهش علائم و پیشگیری از حملات MS، بیماران می‌توانند زندگی روزمره بهتری داشته باشند و میزان ناتوانی کاهش یابد.

چه کسانی کاندیدای مناسبی برای این درمان هستند؟

با وجود مواردی که گفته شد، سوالی که برای برخی از افراد رخ می‌دهد این است که ایمنی پیوند سلول‌های بنیادی برای درمان مولتیپل اسکلروزیس تا چه حدی است؟ در پاسخ به این سوال باید به نکات مختلفی نیز توجه کرد، بدین صورت که این درمان کاندیدای مناسب خود را دارد و افرادی که واجد شرایط نیستند با انجام سلول درمانی بیماری ام اس ممکن است حتی نتیجه عکسی را نیز شاهد باشد. به همین دلیل از کاندیدای مناسب برای درمان ام‌اس به واسطه سلول بنیادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. بیمارانی با ام‌اس عود کننده-بهبود یابنده
2. بیمارانی که به درمان‌های دارویی پاسخ نداده‌اند
3. محدودیت‌ها و شرایط انتخاب بیماران

هزینه درمان MS با سلول بنیادی

یکی از مواردی که در درمان ام اس با سلول های بنیادی در ایران موثر است، هزینه مربوط به آن می‌باشد. در واقع هزینه‌های این سری از درمان‌ها متغیر است و به عوامل گوناگونی از جمله موارد پایین بستگی دارد.

1. نوع کلینیک یا مرکز درمانی: هزینه‌ها ممکن است بسته به پزشکی که درمان را انجام می‌دهد و تجهیزات و فناوری‌های مورد استفاده در کلینیک متفاوت باشد.
2. نوع روش درمان: بنابر معاینه پزشک و آزمایشات انجام شده بر روی فرد، تیم پزشکی این تصمیم را می‌گیرند که از چه نوع سلول بنیادی باید برای درمان بیماری ام اس استفاده کنند.
3. شکل و منبع سلول‌: استفاده از سلول‌های بنیادی داوطلبی یا سلول‌های بنیادی خود فرد هزینه‌های مختلفی دارد. هزینه جمع‌آوری و پردازش سلول‌ها نیز بر هزینه نهایی تأثیر می‌گذارد.
4. مدت زمان درمان و بستری: هزینه‌ها ممکن است بسته به مدت زمان لازم برای درمان و بستری در بیمارستان یا کلینیک متفاوت باشد.
5. آزمایشات و معاینه‌های پزشک: آزمایش‌ها و پیش‌نیازهای درمانی، از جمله آزمایش‌های خون و دیگر معاینات، می‌توانند به هزینه کلی افزوده شوند.

کلام آخر

در مجموع، درمان ام اس با استفاده از سلول‌های بنیادی رویکردی نوین و امیدوارکننده در حوزه علوم اعصاب و پزشکی بازساختی است. اگرچه این روش هنوز در مراحل پژوهشی و بالینی قرار دارد، اما نتایج به‌دست‌آمده تاکنون نشان می‌دهد که سلول‌درمانی می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به یکی از گزینه‌های مؤثر برای کنترل و بهبود علائم این بیماری تبدیل شود.

منابع:

www.msif.org