امروزه زخم‌های بستر یا زخم فشاری، یکی از مشکلات جدی بهداشتی محسوب می‌شوند، این زخم‌ها میتوانند باعث درد، عفونت و حتی نیاز به جراحی شوند، به ویژه در افرادی که به دلیل بیماری یا ناتوانی حرکت کمی دارند. در سال‌های اخیر، استفاده از سلول‌های بنیادی به عنوان یک گزینه درمانی جدید و امیدوارکننده در بهبود زخم‌های بستر مورد توجه قرار گرفته است. سلول‌های بنیادی توانایی بازسازی بافت و ترمیم زخم‌ها را دارند و میتوانند در تسریع روند بهبودی و کاهش عوارض زخم‌های بستر کمک کنند. در ادامه مقاله قصد داریم تا درمان زخم بستر با سلول بنیادی را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم.
زخم بستر چیست؟
زخم بستر (Bed Sore) یا زخم فشاری (Pressure Ulcer) یک آسیب پوستی و بافتی است که به دلیل فشار مداوم روی پوست ایجاد می‌شود. این زخم‌ها معمولاً در نقاطی از بدن که بر روی استخوان‌ها قرار دارند (مانند پاشنه، باسن، کمر، شانه‌ها و پشت سر) بیشتر دیده می‌شوند و در افرادی که برای مدت طولانی در بستر می‌مانند، روی ویلچر می‌نشینند یا تحرک کمی دارند، شایع است.
انواع زخم بستر
زخم‌های بستر عوارض بسیاری دارند، برای پیشگیری از قطع عضو باید نوع این زخم را به خوبی بشناسید یا برای معاینه این سری از زخم‌ها به پزشک مراجعه کنید.
- در ابتدا پوست تغییر رنگ می‌دهد و به صورت قرمز، سفید و زرد بر روی پوست قابل مشاهده است. این تغییر رنگ ممکن است نشانه کاهش جریان خون باشد و به صورت گرمی و تورم بر روی پوست خود را نشان می‌دهد.
- بعد از bedsores نوع یک، تاولی ایجاد می‌شود که به لایه‌های زیرین پوست نیز نفوذ کرده‌است. تاول ایجاد شده به صورت قرمزی اطراف زخم و ترشحات ظاهر می‌شود.
- در زخم بستر نوع سه زخم به بافت زیر جلدی می‌رسد و تمام لایه‌های پوستی و بخش زیادی از بافت چربی نیز آسیب می‌بیند. زخم‌های عمیق از علائم این نوع زخم بستر می‌باشد.
- در درجه آخر bedsores شاهد از بین رفتن حتی استخوان‌ها نیز خواهید بود. درد شدید و ترشحات چرکی زیاد از نمونه‌های زخم بستر درجه چهار هستند.
علائم بیماری زخم بستر
زخم‌های بستر معمولاً به تدریج ایجاد می‌شوند و علائم آن بسته به شدت آسیب، متفاوت است. در مراحل اولیه، ممکن است فقط تغییر رنگ پوست مشاهده شود، اما در صورت عدم درمان، زخم عمیق‌تر شده و حتی به بافت‌های زیرین مانند عضلات و استخوان‌ها آسیب می‌زند.
- قرمزی پوست
- پوست ترک خورده، تاول یا زخم باز
- ترشح چرک یا مایع بدبو
- بافت سیاه یا مرده
- گرمی ناحیه اطراف زخم
- ترشحات سبز، زرد یا بدبو
- قابل مشاهده بودن عضله، استخوان یا تاندون‌ها
علت ایجاد زخم بستر
زخم‌های بستر معمولاً در نواحی خاصی از بدن که در معرض فشار مداوم قرار دارد، ظاهر می‌شوند و میتوانند به آسیب‌های جدی و مشکلات بهداشتی منجر شوند. عوامل اصلی ایجاد این سری از زخم‌ها عبارتند از:
فشار طولانی مدت روی پوست
بیمارانی که برای مدت طولانی در تخت یا روی صندلی چرخدار می‌نشینند، بیشتر در معرض خطر هستند. همچنین فشار مداوم روی نقاط استخوانی مانند پاشنه پا، باسن و ستون فقرات، باعث کاهش خون‌رسانی و ایجاد زخم می‌شود.
اصطکاک و کشیدگی پوست
کشیده شدن پوست روی ملحفه یا لباس (مثلاً هنگام جابجایی بیمار) می‌تواند به بافت‌های سطحی آسیب برساند. به علاوه رطوبت ناشی از تعریق یا بی‌اختیاری ادرار نیز خطر bedsores را افزایش می‌دهد.
عوامل خطرساز دیگر
- سن بالا: پوست افراد مسن نازک‌تر و آسیب‌پذیرتر است.
- بیماری‌های مزمن: دیابت، نارسایی عروقی و بیماری‌های عصبی (مانند پارکینسون یا ام‌اس) خطر زخم‌های بستر را افزایش می‌دهند.
- سوءتغذیه: کمبود پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی، ترمیم پوست را کند می‌کند.
- کاهش حس لامسه: در بیماران مبتلا به آسیب نخاعی یا نوروپاتی، فرد متوجه فشار و درد نمی‌شود.
نحوه پیشگیری از بیماری زخم بستر
اگر دچار هر زخمی هستید، قبل از اینکه به درمان زخم ترومایی یا زخم بستر بپردازید، بهتر است تا اطلاعاتی از نحوه پیشگیری از این نوع زخم‌ها را بدانید. نحوه پیشگیری از بیماری bedsores عبارتند از:
- هر ۱ تا ۲ ساعت برای بیماران نشسته یا درازکشیده موقعیت را تغییر دهید.
- از بالش یا پدهای مخصوص (مثل فوم یا ژل) برای کاهش فشار روی نقاط حساس (پاشنه، باسن، کمر) استفاده کنید.
- پوست را تمیز و خشک نگه دارید (به ویژه پس از تعریق یا بی‌اختیاری ادرار).
- از کرم‌های مرطوب‌کننده یا موانع محافظتی (مثل زینک اکسید) برای پوست‌های حساس استفاده کنید.
- از ماساژ نقاط تحت فشار خودداری کنید (می‌تواند بافت را آسیب‌پذیرتر کند.)
- مصرف آب کافی برای حفظ رطوبت پوست ضروری است.
- حتی حرکات کوچک (مانند بلند کردن بازوها یا چرخش مچ پا) جریان خون را بهبود می‌بخشد.
- از تشک مواج استفاده کنید، چرا که این نوع تشک با یک موتور کمپرس هوا از ثابت بودن وزن جلوگیری می‌کند.
درمان بیماری زخم بستر
همانطور که گفته شد زخم‌های بستر نه تنها میتوانند به عفونت و عوارض جدی‌تری منجر شوند، بلکه کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند. بنابراین، یافتن سریعترین درمان زخم بستر می‌تواند از آسیب‌های ناشی از این نوع زخم‌ها جلوگیری کند.
طب سنتی
در طب سنتی همواره برای زخم‌های بدخیم نیز درمان‌هایی وجود دارد از درمان زخم دیابتی تا زخم بستر هر کدام در این علم قابل درمان هستند. درمان زخم بستر به روش‌های گوناگونی وجود دارد ولی یکی از بارزترین آن، استفاده از ژل آلوئه‌ورا می‌باشد. به این صورت که این ژل را بر روی محل آسیب بزنید و بعد از گذشت ۴۰ دقیقه محل زخم را بشویید. برای اثربخشی این روش، توصیه می‌شود تا یکبار صبح و یکبار شب از این ژل استفاده کنید.
کرم‌های موضعی
برای کم کردن التهاب و عفونت زخم ایجاد شده، کرم‌های موضعی بسیاری وجود دارد. این پمادها محیط محافظتی ایجاد می‌کند تا عفونت به حداقل برسد و بافت آسیب دیده ترمیم یابد.
سلول بنیادی
سایت freethink می‌گوید که سلول‌های بنیادی نیز موفق به بهبود و درمان زخم بستر شده‌اند. در این روش، سلول‌های بالغ پوست (مانند فیبروبلاست‌ها) با استفاده از فاکتورهای رونویسی خاص، به حالتی شبیه سلول‌های بنیادی تبدیل می‌شوند. این سلول‌های بازبرنامه‌ریزی شده توانایی تقسیم سریع و تمایز به انواع سلول‌های پوستی (مانند کراتینوسیت‌ها و سلول‌های عروقی) را دارند.
جراحی
برای کسانی که در درجه آخر bedsores هستند، جراحی گزینه نسبتا مناسبی است. در جراحی به طور معمول بافت مرده برداشته می‌شود و در ادامه زخم تمیز و بخیه می‌زنند.
عوارض عدم درمان زخم بستر
زخم‌های بستر اگر به موقع درمان نشوند، میتوانند از یک آسیب سطحی به یک مشکل تهدیدکننده زندگی تبدیل شوند. این زخم‌ها معمولاً در بیماران بستری، افراد کم‌تحرک یا سالمندان ایجاد می‌شوند و در صورت بی‌توجهی، عوارض زیر را به دنبال دارند:
- سلولیت: عفونت باکتریایی در پوست و بافت‌های زیرپوستی که باعث قرمزی، گرمی، تورم و درد می‌شود، باعث به وجود آمدن سلولیت می‌گردد و اگر درمان نشود، باکتری‌ها به جریان خون سرایت می‌کنند.
- آبسه: تجمع چرک در زیر پوست که نیاز به تخلیه دارد، آبسه نامیده می‌شود و برای از بین بردن آن ممکن است به جراحی و آنتی‌بیوتیک‌های قوی نیاز باشد.
- استئومیلیت: اگر bedsores به استخوان برسد (مراحل ۳ و ۴)، باکتری‌ها میتوانند استخوان را آلوده کنند که در این حالت بیمار دچار استئومیلیت می‌گردد.
- سپسیس: سپسیس حالتی است که عفونت وارد خون شده و در تمام بدن پخش می‌شود.
- نکروز: در صورتی که زخم بستر درمان نشود، نکروز ایجاد می‌شود که باعث سیاه شدن بافت‌های مرده می‌شود و ممکن است بوی تعفن ایجاد کند.
بهترین مرکز برای درمان زخم بستر با سلول بنیادی
زخم فشاری، معمولا در افرادی که به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت قرار دارند، ایجاد می‌شود و نیاز به درمان فوری و مؤثر دارد. مرکز بایوژن یکی از پیشگامان در زمینه درمان زخم‌های بستر است که با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین سلول بنیادی و تیمی متخصص، بهترین و سریع ترین راه درمان زخم بستر را به بیماران ارائه می‌دهد. در کنار درمان، آموزش و پیشگیری نیز در اولویت قرار دارد. بایوژن به بیماران و خانواده‌هایشان اطلاعات لازم را درباره نکات مهم پیشگیری از bedsores ارائه می‌دهد تا از بروز دوباره آن جلوگیری شود.
سخن پایانی
به کارگیری سلول بنیادی در فرآیند درمان زخم بستر، به ما این امکان را می‌دهد که به شیوه‌ای نوین و مؤثر، به چالش‌های زخم‌های مزمن پاسخ دهیم. سلول‌های بنیادی به دلیل توانایی‌های منحصر به فردی که دارند، میتوانند فرایند بهبود زخم را تسریع کرده و از عفونت‌های ثانویه جلوگیری کنند. این رویکرد نه تنها می‌تواند زمان بهبودی را کاهش دهد، بلکه می‌تواند به معنای واقعی کلمه زندگی بیماران را متحول کند.
منابع: