آشنایی با سلول‌های بنیادی بند ناف: از ذخیره‌سازی تا درمان

سلول‌ بنیادی بند ناف به عنوان یکی از منابع نوین و ارزشمند در علم پزشکی، در سال‌های اخیر به شدت مورد توجه قرار گرفته‌، این سلول‌ که از خون بند ناف نوزادان استخراج می‌شود، دارای ویژگی‌های خاصی است که آن‌ را به گزینه‌ای مناسب برای درمان بیماری‌های مختلف تبدیل می‌کند. در این مقاله، به بررسی ویژگی‌ها، کاربردها و چالش‌های مرتبط با سلول‌های بنیادی بند ناف خواهیم پرداخت و نقش آن‌ها را در پیشرفت‌های علمی و پزشکی معاصر تحلیل خواهیم کرد.

سلول بنیادی بند ناف چیست؟

اگر آشنایی با سلول های بنیادی را داشته باشید، به طور حتم نام سلول بنیادی بند ناف به گوش‌تان خورده. سلول‌های بنیادی را می‌توان در بافت‌های مختلف بدن همچون خون، ماهیچه، پوست، مغز استخوان، اعصاب و کبد یافت. ویژگی کلیدی همه سلول‌های بنیادی تمایز نیافته بودن آنها است، به این معنی که می‌توانند به طور بی پایان تکثیر شوند و بسیاری از انواع سلول‌های آسیب دیده را در بدن جایگزین و تجدید کنند. در واقع، سلول‌های بنیادی می‌توانند بیش از 200 نوع سلول تخصصی را که با عملکرد سیستم ایمنی، قلب، توزیع اکسیژن و بسیاری موارد دیگر مرتبط هستند، تقسیم و تکثیر کنند.

سایت futurehealthbiobank معتقد به این است که با این وجود سوالی که برای برخی از افراد رخ می‌دهد این است که چه چیزی سلول بنیادی بند ناف را خاص می‌کند؟ بند ناف غنی‌ترین و خالص‌ترین منبع سلول‌های بنیادی است. بند ناف شامل سلول‌های بنیادی خونساز (HSCs) و سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSCs) می‌باشد. هر نوع می‌توانند به سلول‌ها و بافت‌های مختلف مانند گلبول های سفید و قرمز خون، بافت عصبی و عضلانی تبدیل شود.

مزایای استفاده از سلول بنیادی بند ناف

موردی که باعث استفاده سلول بنیادی خون بند ناف در کلینیک فوق تخصصی سلول های بنیادی شده، مزایای منحصر بفرد این نوع از سلول‌ها است. یکی از مهم‌ترین مزایا، توانایی این سلول‌ها در تمایز به انواع مختلف سلول‌های بدن است. این ویژگی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در درمان بیماری‌های گوناگون، از جمله سرطان و اختلالات خونی، به کار گرفته شوند. علاوه بر این، سلول‌های بنیادی بند ناف خطر رد پیوند را به حداقل می‌رسانند، زیرا معمولاً از نوزادان به دست می‌آیند و بافت‌های خود فرد هستند. این امر باعث می‌شود که استفاده از آن‌ها در درمان‌های پزشکی بسیار ایمن‌تر باشد. همچنین، این سلول‌ها قابلیت خودترمیمی دارند و می‌توانند به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده کمک کنند.

از طرفی سایت futurehealthbiobank می‌گوید که جمع آوری سلول‌های بنیادی بند ناف در مقایسه با سلول‌های بنیادی آفرزیس مغز استخوان که نیاز به بستری شدن دارند، کاملاً غیر تهاجمی و بدون درد است. از طرفی بدون جمع‌آوری سلول‌های بنیادی، بند ناف به سادگی دور انداخته می‌شود، بنابراین فرآیند جمع‌آوری نمونه به هیچ وجه در تولد شما اختلال ایجاد نمی‌کند. به لطف پیوند DNA به مادر، سلول بنیادی بند ناف 25 درصد شانس مناسبی برای همخوانی با خواهر و برادر دارد.

کاربرد سلول های بنیادی خون بند ناف

تمامی سلول‌های بنیادی از جمله سلول های بنیادی بالغ و حتی سلول بنیادی خون بند ناف هر کدام برای کاربردهای پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مایع بند ناف مملو از سلول‌های بنیادی است آنها می‌توانند سرطان، بیماری‌های خونی مانند کم خونی و برخی اختلالات سیستم ایمنی را درمان کنند که توانایی بدن شما برای دفاع از خود را مختل می‌کند. این مایع به راحتی جمع آوری می‌شود و 10 برابر سلول‌های بنیادی جمع آوری شده از مغز استخوان دارد. سلول‌های بنیادی خون بند ناف به ندرت ناقل بیماری‌های عفونی هستند و احتمال رد شدن آنها به نصف سلول‌های بنیادی بالغ است. از دیگر کاربردهای این نوع سلول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. پوست: خون بند ناف می‌تواند بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس و vitiligo درمان کند. بیماری vitiligo به طوری است که قسمت‌هایی از غشای مخاطی تخریب می‌شود و منجر به ایجاد لکه‌های سفید می‌شود. بیماری پسوریازیس نیز هنگامی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی بدن سیگنال‌های اشتباهی می‌فرستد و منجر به تشکیل صدفک‌هایی بر روی پوست می‌شود. از این رو سلول بنیادی خون بند ناف می‌تواند عملکرد طبیعی پوست را بازگرداند.
2. مو: امروزه به دلیل روش نادرست زندگی، افراد زیادی با مشکل ریزش مو مواجه هستند، با این حال استفاده از تکنیک کاشت مو به کمک سلول‌های بنیادی خون بند ناف الگوی رشد جدیدی از موها را برای افراد به ارمغان می‌آورد.
3. ام اس: خون بند ناف می‌تواند جایگزین بافت‌های آسیب دیده در سیستم عصبی مرکزی شود. از این رو برای درمان بیماری ام اس نیز می‌تواند موثر واقع شود.
4. کلیه: یکی از رایج‌ترین بیماری که در سراسر دنیا وجود دارد، نارسایی کلیه می‌باشد. با پیوند زدن خون بند ناف به کلیه می‌توان به بازسازی سلول‌های کلیه کمک کرد.
5. پارکینسون: یک اختلال مغزی که منجر به لرزش اندام‌ها و سفتی بدن و نیز مشکل در راه رفتن، تعادل و هماهنگی حرکات می‌شود، پارکینسون نام دارد. برای درمان این بیماری نیاز است تا التهاب سیستم عصبی و ایمنی را کاهش داد با کمک سلول‌های خون بند ناف می‌توان به این هدف رسید.
6. لوپوس: یکی از بیماری‌های خودایمنی که با درگیر کردن مغز و کبد مشاهده می‌شود، لوپوس نام دارد. برای درمان لوپوس می‌توان از سلول بنیادی بند ناف استفاده کرد.
7. دیابت دو: سلول‌های بنیادی خون بند ناف می‌توانند میزان گلوکز خون را کاهش دهند از این رو می‌توانند دیابت نوع دو را تا حدی کنترل کنند.

از بابت درمان بیماری پارکینسون سایت americordblood می‌گوید که هدف از درمان با سلول‌های بنیادی برای بیماری پارکینسون کاهش التهاب عصبی و تعدیل سیستم ایمنی است. این شامل پیوند سلول‌های بنیادی به مغز برای جایگزینی سلول‌های عصبی آسیب دیده یا از دست رفته و تولید دوپامین برای کاهش علائم بیماری پارکینسون است. همچنین سلول بنیادی خون بند ناف دارای پتانسیل ارتقاء محافظت عصبی و بازسازی عصبی در مغز می‌باشد. به عنوان مثال، سلول‌های بنیادی می‌توانند فاکتورهای رشد و مولکول‌های دیگری را آزاد کنند که می‌توانند به محافظت از نورون های موجود در برابر آسیب یا تحریک رشد نورون‌های جدید کمک کنند.

فرایند ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی بند ناف

علاوه بر بیماری‌های قابل درمان با سلول‌های خون بند ناف که گفته شد فرایند ذخیره‌سازی این نوع سلول‌ها نیز بسیار حائز اهمیت است، مراحل ذخیره‌سازی این نوع سلول‌ها را از سلول های بنیادی جنینی متمایز کرده، از طرفی در صورت نادیده گرفتن هر کدام از مراحل ممکن است سلول مورد نظر به خوبی ذخیره نشود. فرایند ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی بند ناف شامل مراحل دقیقی است که از جمع‌آوری خون بند ناف آغاز می‌شود مراحل آن عبارتند از:

1. از هفته ۳۴ بارداری خانواده می‌تواند نسبت به ثبت درخواست ذخیره سازی خون بند ناف نوزاد اقدام کرد. از این رو برخی از اطلاعات اولیه مانند مشخصات دقیق پدر و مادر در سیستم باید ثبت گردد، سپس برخی از اطلاعات پزشکی نظیر بررسی وضعیت سلامت پدر و مادر تا یک هفته قبل از زایمان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
2. قبل از زایمان، نمونه‌ی خونی از مادر دریافت می‌شود تا از لحاظ انواع بیماری‌های عفونی مورد بررسی قرار گیرد. بعد از آن بلافاصله بعد از تولد نوزاد و قبل از خروج جفت خون بند ناف جمع‌آوری می‌شود.
3. پس از انجام این مراحل نمونه خون به بانک خون فرستاده می‌شود و طی 48 الی 72 ساعت پس از جمع‌آوری، خون بند ناف مورد آزمایش و پردازش قرار می‌گیرد. این آزمایش شامل بررسی آلودگی‌های میکروبیولوژیکی، بازیابی بیشتر و کیفیت می‌باشد.
4. خون بند ‌ناف برای محافظت بیشتر در برابر آلودگی‌های احتمالی، در حین ذخیره‌سازی بسته بندی شده و تمامی نمونه‌ها برای حفظ برودت در فریزر‌های حاوی نیتروژن، در دمای کمتر از 190- درجه سانتیگراد ذخیره می‌شوند.

خون بند ناف تا چند سال قابل نگهداری است؟

موردی که خون بند ناف را نسبت به  سلول های بنیادی جنینی برتر ساخته، مدت زمان ماندگاری آن‌ها است. اگر ذخیره‌سازی سلول بنیادی خون بند ناف به درستی و طبق دستورالعمل‌های گفته شده انجام شود، می‌توان حدوداً ۲۰ تا ۳۰ سال از آنها نگهداری کرد.

بنابر ادعای سایت parentsguidecordblood در طول دهه‌ها از آن زمان، آزمایشگاه بروکسمایر نشان داده است که خون بند ناف منجمد شده هنوز پس از 5، 10، 15 و 23.5 سال در انبار منجمد زنده است.

اهمیت ذخیره سلول‌های بنیادی خون بند ناف نوزاد

همانطور که گفته شد ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون بند ناف نوزاد به عنوان یک روش نوین و پیشرفته در علم پزشکی، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. این سلول‌ها به دلیل قابلیت‌های منحصر به فرد خود در ترمیم بافت‌ها و درمان بیماری‌های مختلف، به عنوان منبعی ارزشمند در درمان‌های پزشکی شناخته می‌شوند. از اهمیت ذخیره‌سازی سلول بنیادی خون بند ناف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. به طور معمول افرادی بیشتری می‌توانند از سلول بنیادی خون بند ناف استفاده کنند.
2. سلول‌های بنیادی از نوع خون بند ناف در طول درمان بیماری‌هایی همچون سرطان سیستم ایمنی بدن را به خوبی تقویت می‌کنند.
3. طبق گفته پزشکان در صورت جمع‌آوری خون بند ناف خطری برای مادر و جنین وجود ندارد.
4. به دلیل قابلیت نگهداری که خون بند ناف دارد، شما می‌توانید تا سالیان از این نوع سلول بنیادی برای درمان بیماری‌های خون استفاده کنید.

معایب استفاده از سلول بنیادی بند ناف

اگرچه سلول بنیادی بند ناف پتانسیل زیادی برای درمان چندین بیماری و آسیب نشان داده‌اند، اما هنوز محدودیت‌هایی در استفاده از آنها وجود دارد که قبل از اینکه به عنوان گزینه‌های درمانی رایج‌تر مورد استفاده قرار گیرند، باید برطرف شوند. سلول‌های بنیادی خون بند ناف نسبت به پیوند مغز استخوان به زمان بیشتری برای پیوند نیاز دارند. سیستم جمع آوری و نگهداری خون بند ناف اهدایی در سراسر کشور وجود ندارد و در آخر نیز یک درمان برای درمان یک فرد بالغ با سلول های بنیادی ناف کافی نیست.

سخن آخر

در پایان، همانطور که به پاسخ پرسش خونگیری از بند ناف چگونه است؟ دست یافتید. باید گفت که سلول‌های بنیادی خون بند ناف به عنوان یک منبع ارزشمند در پزشکی مدرن شناخته می‌شوند. این سلول‌ها با قابلیت‌های منحصر به فرد خود، پتانسیل درمانی بالایی برای بیماری‌های مختلف، از جمله اختلالات خونی، سرطان‌ها و بیماری‌های ژنتیکی دارند. با توجه به پیشرفت‌های علمی و تحقیقاتی در زمینه استفاده از سلول‌های بنیادی، ذخیره‌سازی خون بند ناف به عنوان یک گزینه مطمئن برای خانواده‌ها در نظر گرفته می‌شود. این اقدام نه تنها می‌تواند به نجات جان بیماران نیازمند کمک کند، بلکه به عنوان یک سرمایه‌گذاری برای آینده نوزادان نیز محسوب می‌شود.

منابع: ++++