زانو یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مفصل بدن است که نقش کلیدی در تحرک و ثبات اندام تحتانی دارد. رباط‌های زانو، بافت‌های محکمی هستند که استخوان‌ها را به هم متصل کرده و از مفصل در برابر حرکات غیرطبیعی محافظت می‌کنند. با وجود اهمیت این عضو بدن، کشیدگی رباط زانو یکی از آسیب‌های شایع است که در صورت عدم درمان مناسب، منجر به درد مزمن، ناپایداری مفصل و حتی آرتروز زودرس شود. اگر شما نیز دچار این عارضه شده‌اید، این مقاله را تا انتها دنبال کنید تا با علل، علائم و راه‌های درمان این عارضه به خوبی آشنا شوید.
کشیدگی رباط چیست؟ و چگونه رخ می دهد؟
کشیدگی رباط پشت زانو زمانی رخ می‌دهد که بافت‌های فیبری در اثر کشش بیش‌ازحد یا فشار ناگهانی دچار آسیب شوند. این حالت می‌تواند از یک کشیدگی خفیف تا پارگی کامل لیگامان زانو متغیر باشد. این آسیب معمولاً در پی حرکات چرخشی ناگهانی، پیچ‌خوردگی زانو، توقف سریع هنگام دویدن، زمین خوردن یا ضربه مستقیم به مفصل ایجاد می‌شود. همچنین ورزشکاران به ویژه فوتبالیست‌ها، بسکتبالیست‌ها و اسکی‌بازان بیشتر در معرض این آسیب هستند، اما ممکن است در فعالیت‌های روزمره نیز اتفاق رخ دهد.
انواع کشیدگی رباط صلیبی
همانطور که گفته شد رباط‌های صلیبی زانو از مهم‌ترین ساختارهای استحکام‌بخش این مفصل هستند، برای درمان کشیدگی رباط زانو ابتدا باید بدانید که کشیدگی ایجاد شده از چه نوعی است تا بتوانید بهترین درمان را انتخاب کنید.
کشیدگی رباط صلیبی قدامی
رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از رباط‌های مهم زانو است که به ثبات مفصل کمک می‌کند. کشیدگی یا پارگی این رباط معمولاً در اثر حرکات ناگهانی مانند تغییر جهت سریع، توقف ناگهانی یا پریدن اتفاق می‌افتد. ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال و اسکی خطر آسیب ACL را افزایش می‌دهند.
کشیدگی رباط صلیبی خلفی
رباط صلیبی خلفی (PCL) از حرکت بیش از حد استخوان ساق به سمت جلو جلوگیری می‌کند. آسیب این رباط معمولاً در اثر ضربه مستقیم به زانوی خمیده (مثل تصادف رانندگی یا افتادن روی زانو) ایجاد می‌شود.
درجات کشیدگی رباط زانو
علاوه بر نوع کشیدگی ایجاد شده، رباط زانو از لحاظ کشیدگی نیز به چند درجه تقسیم می‌شود. از درجات کشیدگی رباط زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
درجه یک:
در این حالت، کشیدگی یا میکرو تروما جزئی در فیبرهای رباط اتفاق می‌افتد. معمولاً تنها چند فیبر رباط آسیب دیده و میزان تورم و درد کم است. فرد معمولاً قابلیت حرکت طبیعی دارد و عملکرد زانو نسبتاً حفظ می‌شود. این نوع آسیب غالباً با استراحت، یخ‌درمانی و مصرف مسکن کنترل می‌شود و نیاز به درمان‌های جدی ندارد، اما نیاز به مراقبت و استراحت دارد تا روند بهبودی کامل صورت گیرد.
درجه دو:
در سطح دو تعدادی از فیبرهای رباط دچار کشیدگی می‌شود و ممکن است کمی لامینای زانو ناپایدار باشد. در نتیجه درد زیادتر می‌شود و مقدار تورم و کبودی نیز افزایش می‌یابد. درمان این نوع کشیدگی معمولاً شامل استراحت، فیزیوتراپی و در برخی موارد، استفاده از بریس یا بندهای حمایتی است. در مواردی، ممکن است نیاز به اقدامات پزشکی نظیر سلول‌های بنیادی بدن بیمار برای سرعت بخشیدن به روند بهبودی باشد.
درجه سه:
در این حالت رباط کاملاً پاره شده و پایداری زانو به شدت کاهش می‌یابد. فرد ممکن است احساس صدای برخورد ناگهانی در لحظه آسیب، همراه با درد بسیار شدید را داشته باشد. درمان این آسیب‌ها معمولاً نیازمند مراقبت‌های تخصصی مانند جراحی و فیزیوتراپی طولانی مدت است، تا تثبیت و بازیابی کامل ساختار و عملکرد زانو حاصل شود.
علائم کشیدگی رباط زانو
علائم کشیدگی رباط زانو می‌توانند در شدت و نوع متفاوت باشند و بسته به میزان و عمق آسیب، از درد خفیف و قابل تحمل گرفته تا ناپایداری شدید مفصل و محدودیت کامل در حرکت از علائم این کشیدگی می‌باشند.
- احساس درد در ناحیه داخلی، خارجی یا پشت مفصل زانو
- تشدید درد هنگام انجام حرکت‌های روزمره یا فعالیت‌های ورزشی
- تورم و التهاب در محل آسیب
- حس گرمای غیرمعمول در اطراف زانو
- محدودیت در حرکت زانو (مشکل در خم و راست کردن کامل)
- احساس ناپایداری و لغزش در زانو هنگام راه رفتن
- کبودی و تجمع خون در اطراف زانو (به دلیل آسیب رگ‌های خونی)
- در موارد شدیدتر، عدم توانایی در تحمل وزن و دشواری در ادامه فعالیت‌های روزمره (پارگی کامل رباط)
دلایل کشیدگی رباط صلیبی
حال که با علائم کشیدگی رباط زانو آشنا شده‌اید، سوالی که برای برخی از افراد رخ می‌دهد این است که دلایل کشیدگی این نوع رباط چیست؟
- بسیاری از آسیب‌های رباط صلیبی قدامی (ACL) در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال و اسکی به دلیل حرکات چرخشی و پیچشی رخ می‌دهند.
- کاهش سرعت سریع و چرخش می‌تواند به رباط صلیبی قدامی (ACL) فشار وارد کند، به خصوص زمانی که پا محکم روی زمین قرار گرفته باشد.
- فرود نامناسب پس از پرش نیز می‌تواند منجر به آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL) شود.
- فشار آوردن به مفصل زانو فراتر از دامنه حرکتی طبیعی آن می‌تواند به رباط صلیبی قدامی (ACL) آسیب برساند.
- عضلات ضعیف، فرم نامناسب در حین ورزش و گرم کردن ناکافی می‌تواند خطر کشیدگی را افزایش دهد.
راه های تشخیص کشیدگی رباط زانو
هنگامی که برای درمان کشیدگی رباط صلیبی به پزشک مراجعه می‌کنید، راه‌های بسیاری برای تشخیص کشیدگی رباط صلیبی وجود دارد که پزشک از یکی از آن‌ها استفاده می‌کند. برای ارزیابی کامل و جامع آسیب زانو، ابتدا معاینه بالینی و فیزیکی انجام می‌شود که شامل لمس محل آسیب است تا علائم و نشانه‌های کشیدگی رباط، تورم، خون‌مردگی و حساسیت‌های موضعی مشخص شوند. در مرحله بعدی، دامنه حرکتی زانو بررسی می‌شود تا محدودیت‌های حرکتی، میزان درد و وجود تورم در مفصل ارزیابی گردد. ارزیابی ثبات مفصل نیز اهمیت ویژه دارد؛ با انجام آزمایش‌های کششی، چرخشی و پیچشی، میزان ناپایداری زانو و آسیب‌های احتمالی به رباط‌ها سنجیده می‌شود. در صورت نیاز، تصویربرداری‌های تخصصی مانند سی‌تی اسکن (CT scan)، ام آر آی (MRI) و عکس رادیولوژی درخواست می‌شود تا جزئیات ساختارهای نرم‌تنی و استخوانی زانو تشخیص داده شده و جهت برنامه‌ریزی درمان مناسب مورد استفاده قرار گیرد.
تفاوت پارگی و کشیدگی رباط صلیبی
پارگی و کشیدگی رباط صلیبی برای هر فردی ممکن است، اتفاق بیفتد. در مورد تفاوت پارگی و کشیدگی رباط زانو می‌توان چنین گفت که در کشیدگی، ساختار اصلی رباط آسیبی نمی‌بیند، اما در اثر کشیدگی، رشته‌ها کشیده می‌شوند. علائم این نوع آسیب معمولاً شامل درد کم تا متوسط، تورم حداقلی و کاهش جزئی در دامنه حرکتی زانو است. معمولاً زمان بازیابی در این موارد کوتاه بوده و بیمار در طی چند روز تا چند هفته به حالت طبیعی برمی‌گردد.
طبق تحقیقات به دست آمده از سایت stiwell می‌توان گفت که در نقطه مقابل، پارگی رباط صلیبی یک آسیب جدی‌تر است و زمانی که رباط به طور کامل پاره شده یا دچار آسیب‌دیدگی شدید می‌شود، رخ می‌دهد. علائم این نوع آسیب شامل درد ناگهانی و بسیار شدید، تورم قابل توجه، احساس ناپایداری در زانو و محدودیت در حرکات است. زمان درمان در موارد پارگی معمولاً طولانی‌تر است و اغلب نیازمند جراحی می‌باشد.
روش‌های درمان کشیدگی رباط صلیبی
درمان کشیدگی رباط زانو یکی از مهم‌ترین مراحل در فرآیند بهبود و بازیابی عملکرد طبیعی زانو است. بسته به شدت آسیب و میزان ناپایداری مفصل، روش‌های متفاوتی برای درمان این نوع آسیب‌ها مطرح می‌شود که شامل درمان‌های غیرجراحی و جراحی می‌گردند.
سلول‌های بنیادی بدن بیمار
سلول‌های بنیادی بدن بیمار می‌توانند به دیگر سلول‌های بدن تبدیل شوند، به همین دلیل برای درمان کشیدگی رباط زانو پزشکان از این نوع از سلول‌ها استفاده می‌کنند. در این درمان وقتی سلول‌های بنیادی بدن بیمار به محل آسیب وارد می‌شوند، شروع به ساختن سلول‌های سالم رباط می‌کنند. این روش، به جای اینکه فقط علائم مشکل را کاهش دهد، در اصل فرآیند ترمیم طبیعی بدن را فعال می‌کند و به بهبود سریع‌تر و بهتر حالت زانو کمک می‌کند. علاوه بر این، تزریق این سلول‌ها، معمولاً بدون نیاز به جراحی و به شکل روش‌های کم تهاجمی انجام می‌شود و عوارض کمتری دارد. تحقیقات نشان داده است که این روش نتایج بلندمدتی داشته و می‌تواند به حفظ سلامت مفصل، کاهش روند پیشرفت آسیب و بهبود دامنه حرکتی زانو کمک کند، و در نهایت کیفیت زندگی فرد را ارتقاء بخشد.
در بین مراکزی که سلول درمانی برای کشیدگی رباط انجام می‌دهند، مرکز تخصصی سلول های بنیادی بایوژن با ارائه جدیدترین فناوری‌های ترمیمی، همچنان در کمک به درمان کشیدگی رباط زانوی شما پیشرو است. تیم مجرب این مرکز، با بهره‌گیری از سلول‌های بنیادی بدن بیمار، فرآیند بازسازی و بهبود عملکرد زانو را تسریع می‌کند.
مراقبت از کشیدگی رباط در خانه
در صورتی که دچار کشیدگی بسیار ناچیزی شده‌اید، درمان خانگی کشیدگی رباط زانو گزینه‌ای مناسب برای شما است. در ابتدا بهتر است از انجام فعالیت‌هایی که باعث درد یا ناراحتی می‌شوند، خودداری کنید تا به روند بهبود کمک شود. علاوه بر این، استراحت دادن به مفصل آسیب‌دیده، مانند زانو، نقش مهمی در تسریع روند ترمیم دارد. برای کاهش تورم و درد، می‌توانید از کمپرس یخ استفاده کنید. یخ را در پارچه یا کیسه یخ بپیچید و هر بار به مدت 15 تا 20 دقیقه روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید. همچنین، استفاده از باند فشاری یا زانوبند می‌تواند به کاهش تورم کمک کند. باند را به صورت محکم اما نه خیلی سفت ببندید، تا گردش خون مختل نشود. در نهایت، نگه داشتن ناحیه آسیب‌دیده بالاتر از سطح قلب، تاثیر بسزایی در کم کردن تورم دارد.
دارو درمانی
درمان کشیدگی رباط زانو اغلب با داروهایی صورت می‌گیرد که هدف اصلی آن‌ها کاهش درد و التهاب است. معمولا، مسکن‌های رایج مانند ایبوپروفن و استامینوفن برای تسکین سریع علائم توصیه می‌شوند. همچنین، کرم‌ها و ژل‌های ضدالتهاب موضعی هم می‌توانند در کاهش تورم و ناراحتی موثر باشند. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به داروهای مسکن قوی‌تر یا تزریق‌های مخصوص برای کنترل درد و التهاب باشد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی نیز نقش مهمی در درمان و توانبخشی کشیدگی رباط مربوط به زانو دارد و هدف آن مدیریت درد، بازیابی دامنه حرکتی، تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود بازگشت ایمن به می‌باشد.
جراحی
به طور معمول جراحی زمانی توصیه می‌شود که آسیب به حدی بوده که باقی روش‌های غیرجراحی برای فرد پاسخگو نبوده‌اند. جراحی به سه صورت آرتروسکوپی، جراحی باز و ترمیم یا بازسازی رباط قابل انجام است.
مقایسه روش‌های جراحی و غیرجراحی در کشیدگی رباط زانو
با وجود روش‌هایی که برای درمان کشیدگی رباط زانو گفته شد، هر کدام از این گزینه‌ها مزایا و معایب مخصوص به خود را دارند که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم.
| روش درمان | مدت زمان بهبودی | هزینه | عوارض | میزان تاثیرگذاری | بهترین شرایط استفاده |
| سلول بنیادی بدن بیمار | ۳ تا ۶ ماه | بالا | عفونت، واکنش ایمنی | متوسط تا بالا (بستگی به شدت آسیب دارد) | آسیب‌های متوسط، بیماران جوان‌تر، عدم پاسخ به درمان‌های معمول |
| جراحی | ۶ ماه تا ۱ سال | بالا | عفونت، لخته خون، درد پس از عمل | بیشتر مناسب برای پارگی | ورزشکاران حرفه‌ای دچار پارگی |
| دارودرمانی | چند روز تا چند هفته | متوسط | مشکلات گوارشی، وابستگی به مسکن | کم تا متوسط (فقط کنترل علائم) | درد و التهاب اولیه، همراه با استراحت |
| مراقبت در خانه | ۲ تا ۶ هفته | کم | تقریباً بدون عارضه | کم تا متوسط (برای کشیدگی‌های خفیف) | آسیب‌های خفیف، مراحل اولیه درمان |
| فیزیوتراپی | ۳ هفته تا ۶ ماه | متوسط | درد موقت در تمرینات | بالا (تقویت عضلات و ثبات زانو) | پس از جراحی یا در کشیدگی‌های متوسط |
مدت زمان درمان کشیدگی رباط زانو
زمان بهبودی برای ترمیم کشیدگی رباط صلیبی بسته به شدت کشیدگی به طور قابل توجهی متفاوت است، کشیدگی‌های جزئی (درجه یک) ممکن است در عرض ۱ تا ۲ هفته بهبود یابند، در حالی که کشیدگی‌های شدیدتر (درجه دو یا سه) می‌توانند ۴ تا ۱۲ هفته یا حتی بیشتر طول بکشند.
کلام آخر
در پایان، می‌توان گفت که کشیدگی رباط زانو یک آسیب شایع است که نیازمند مراقبت و توجه خاص است. توجه به نکات ابتدایی مانند استراحت، استفاده از یخ و نگه‌داشتن ناحیه آسیب‌دیده در وضعیت بالا، نقش مهمی در فرآیند بهبودی دارد. در صورت ادامه‌ی علائم یا شدت آن‌ها، حتماً باید از کمک پزشک معتبری بهره‌مند شد تا بهترین مسیر درمانی را طی کرد و از بروز عوارض بلند مدت جلوگیری نمود.
سوالات متداول
1. چه زمانی برای کشیدگی رباط زانو به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد و تورم بعد از ۴۸ ساعت بهبود نیابد و نمی‌توان وزن بدن را بر روی زانو مدیریت کرد. باید برای بهبودی کشیدگی به پزشک مراجعه کرد.
2. آیا کشیدگی رباط زانو باعث آرتروز می‌شود؟
بله، کشیدگی باعث آرتروز می‌شود. اگر آسیب به درستی درمان نشود، ممکن است در بلند مدت به غضروف زانو فشار وارد شده و خطر آرتروز افزایش یابد.
3. آیا تغذیه در بهبود کشیدگی رباط زانو نقش دارد؟
رژیم غذایی سالم که شامل مواد مورد نیاز برای ترمیم بافت‌ها باشد، به روند بهبودی کشیدگی رباط مربوط به زانو بسیار موثر است.
4. تفاوت کشیدگی رباط زانو با رگ به رگ شدن چیست؟
کشیدگی رباط مربوط به زانو به آسیب رباط اشاره می‌کند ولی رگ به رگ شدن باعث آسیب به تاندون، رباط و باقی بافت‌های زانو می‌شود.
5. چه مدت پس از کشیدگی رباط می‌توان دوباره ورزش کرد؟
برای ورزش‌های سبک‌تر مانند پیاده‌روی بعد از ۴ تا ۶ هفته می‌توانید فعالیت خود را از سر بگیرید، اما برای ورزش‌های سنگین یک الی چند ماه زمان نیاز است.
منابع: